Кямал Гасанов (Азербайджан)
Ulysses
It little profits that an idle king,
By this still hearth, among these barren crags,
Match’d with an aged wife, I mete and dole
Unequal laws unto a savage race,
That hoard, and sleep, and feed, and know not me.
I cannot rest from travel: I will drink
Life to the lees: All times I have enjoy’d
Greatly, have suffer’d greatly, both with those
That loved me, and alone, on shore, and when
Thro’ scudding drifts the rainy Hyades
Vext the dim sea: I am become a name;
For always roaming with a hungry heart
Much have I seen and known; cities of men
And manners, climates, councils, governments,
Myself not least, but honour’d of them all;
And drunk delight of battle with my peers,
Far on the ringing plains of windy Troy.
I am a part of all that I have met;
Yet all experience is an arch wherethro’
Gleams that untravell’d world whose margin fades
For ever and forever when I move.
How dull it is to pause, to make an end,
To rust unburnish’d, not to shine in use!
As tho’ to breathe were life! Life piled on life
Were all too little, and of one to me
Little remains: but every hour is saved
From that eternal silence, something more,
A bringer of new things; and vile it were
For some three suns to store and hoard myself,
And this gray spirit yearning in desire
To follow knowledge like a sinking star,
Beyond the utmost bound of human thought.
This is my son, mine own Telemachus,
To whom I leave the sceptre and the isle,—
Well-loved of me, discerning to fulfil
This labour, by slow prudence to make mild
A rugged people, and thro’ soft degrees
Subdue them to the useful and the good.
Most blameless is he, centred in the sphere
Of common duties, decent not to fail
In offices of tenderness, and pay
Meet adoration to my household gods,
When I am gone. He works his work, I mine.
There lies the port; the vessel puffs her sail:
There gloom the dark, broad seas. My mariners,
Souls that have toil’d, and wrought, and thought with me—
That ever with a frolic welcome took
The thunder and the sunshine, and opposed
Free hearts, free foreheads—you and I are old;
Old age hath yet his honour and his toil;
Death closes all: but something ere the end,
Some work of noble note, may yet be done,
Not unbecoming men that strove with Gods.
The lights begin to twinkle from the rocks:
The long day wanes: the slow moon climbs: the deep
Moans round with many voices. Come, my friends,
‘T is not too late to seek a newer world.
Push off, and sitting well in order smite
The sounding furrows; for my purpose holds
To sail beyond the sunset, and the baths
Of all the western stars, until I die.
It may be that the gulfs will wash us down:
It may be we shall touch the Happy Isles,
And see the great Achilles, whom we knew.
Tho’ much is taken, much abides; and tho’
We are not now that strength which in old days
Moved earth and heaven, that which we are, we are;
One equal temper of heroic hearts,
Made weak by time and fate, but strong in will
To strive, to seek, to find, and not to yield.
Translation
Nə xeyir verirəm, faydasız hökmdarı,
Bu barsız qayaların, sakit məskənin.
Həyat yoldaşım solduqca gözümün qabağında,
Yarımçıq qayda-qanun öyrədirəm vəhşi bir qəbiləyə,
Məni tanımayan, yeyib-yatan sürüyə.
Səyahətdən doya bilməyib həyatımı içib qurtaracağam.
Nəhəng həzz alıb, nəhəng əzablar çəkmişəm,
Məni sevənlərlə birgə və yalqız anlarımda; sahillərdə, və
Yağışlı Hiyadlar tutqun dənizi
fırtınalarla qıcıqlandıranda; Canlı əfsanəyəm;
Çünki ac ürəklə axtarışda olmuşam
Çox görüb və tanımışam; şəhərləri
Və adətləri, iqlimləri, şuraları, dövlətləri,
Ən əsas da özümü, mənə ehtiram göstərənlər arasında;
Mənə tay olanlarla döyüşlərin sevincini yaşadım,
Uzaq küləkli Troyanın cingiltili düzənliklərində.
Rastlaşdığım hər şeyin bir hissəsiyəm;
Lakin bütün təcrübəm bir tağdır ki,
Hər attığım addımla sərhədləri solan
Nəməlum ellərə işiq saçır.
Fasilə vermək, dayanmaq, pardaqlanmadan paslanmaq,
Yenidən parlamamaq necə də maraqsızdır!
Elə bil nəfəs almaq yaşamağa bərabərdir. Həyata əlavə et həyatı
Yenə de olduqca qısa, məndə isə zərrə qədər həyat qalıb,
Lakin hər saat qurtarılıb əbədi sükutdan, və daha vacib,
Hər saat yeniliklər gətirir. Qalıq üç günəşə görə
Özümü qorumaq – alçaqlıqdır!
Həsrət içində yaşayan boz ruhum,
Batan ulduz tək insan təfəkkürünün həddlərini aşan
Biliklər dalınca yönəlmək istəyir.
Budur oğlum mənim Telemax,
Kimə ki, mən hakimiyyət və adanı təhvil verirəm.
Sevdiyim oğul, fərasətlə bu işin öhdəsindən gələcək,
Müdrikliyi ilə kobud adamları yumşaldaraq,
Tədricən faydalı və xeyirxah olmağa öyrəşdirəcək.
Kamildir o, xalqın məsuliyyəti çiyinlərində,
Uğursuzluğa duçar olmayacaq.
Və mən bu elləri tərk edəndə,
Yerli tanrıları qayğı ilə əhatə edəcək.
Onun öz yolu var, mənim öz yolum.
Və budur liman; gəmi yelkənlərini şişirtdi;
Sonsuz dəniz zülmət içindədir.
Dənizçilərim, mənimlə çalışan, zəhmət çəkən, düşünən,
İldırımı da, günəşi də daima həzzlə qarşılamısınız,
Və azad ürəklə müqavimət göstərmisiniz.
İndi siz də mənim kimi qocalmısınız,
Lakin qocalığın da şərəfi və zəhməti var;
Ölüm hər şeyin sonudur, amma sona yaxın,
Mərd əməl etməyə hələ də vaxtı var,
Tanrılarla vuruşan insanların.
Sayrışaraq, işıq artıq qayalardan çəkilir:
Uzun gün başa çatır: ay tələsmədən göyə qalxır:
Dərin inilti çoxsaylı səslərə qarışıb.
Gəlin, dostlar, hələ gec deyil yeni dünyanı axtarmaq.
Yola düşək artıq, və nizamla oturub,
Yeni sərhədlərə zərbə endirək.
Çünki məqsədim son nəfəsimə kimi
Qürubdan də uzaqlara,
Qərb ulduzlarının batdığı yeri təqib etməkdir.
Ola bilər uçurumlar bizi yuyub aparacaq,
Ola bilər Xoşbəxtlik Adaları bizi qarşılayacaq,
Harada tanıdığımız böyük Axillesi yenidən görəcəyik.
Çox itirilibsə də, çox da qorunub.
Baxmayaraq ki, bizim köhnə günlərdə
Yerlə göyü hərəkətə gətirən gücümüz qalmayıb,
Biz özümüz olduğumuz kimi qalmışıq;
Möhkəm qəhrəman ürəklər,
Zaman və taleyin zərbələri bizi zəiflətsə belə, iradəmiz güclüdür,
Mübarizə aparaq, axtaraq, tapaq və təslim olmayaq.